Το Βάλσαμο (Hypericum perforatum) ή αλλιώς Υπερικόν είναι ένα από τα πιο γνωστά βότανα με θεραπευτικές ιδιότητες στον κόσμο της βοτανοθεραπείας. Πιο συγκεκριμένα, είναι ένα ανθοφόρο φυτό της οικογένειας των Υπερικίδων (Hypericaceae) και ευδοκιμεί κυρίως σε ξηρές περιοχές της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής και της Ασίας.

Η ιστορία του φυτού

Το βάλσαμο ή βαλσαμόχορτο είναι μια χαμηλή πολυετής πόα με κίτρινα λουλούδια που ανθίζουν από τον Ιούνιο μέχρι και το Σεπτέμβριο. Χαρακτηριστικό του φυτού είναι τα ημιδιάφανα στίγματα και οι μαυροκόκκινες κουκκίδες στα άνθη του, όταν πέσει πάνω τους το φως. Σε αυτά βρίσκουμε τα αιθέρια έλαια και τις ρητίνες.

Κατά την αρχαιότητα, οι θεραπευτικές του ιδιότητες θεωρούνταν πραγματικά αξιοσημείωτες. Πιο αναλυτικά, ο γνωστός βοτανοθεραπευτής της αρχαίας Ελλάδας, Διοσκουρίδης, όπως και ο Γαληνός το πρότειναν κατά της οσφυοϊσχιαλγίας αλλά και ως διουρητικό, επουλωτικό και αιμοστατικό. Η τοπική χρήση του βοηθούσε από τότε σημαντικά στην επούλωση εγκαυμάτων ενώ η κατανάλωση ως αφέψημα ανακούφιζε από τη δυσπεψία και τους κοιλιακούς πόνους.

Επιπλέον, κατά τον Μεσαίωνα απέδιδαν στο φυτό ιδιότητες μαγικές καθώς θεωρούνταν ότι έδιωχνε μόνο από το άρωμά του τα κακά πνεύματα. Ιδιότητες που αποκτούσε ειδικότερα αν η συλλογή του γίνονταν στις 24 Ιουνίου, την ημέρα που εορτάζεται ο Ιωάννης ο Πρόδρομος. Σύμφωνα με την παράδοση, το όνομά του προέρχεται από τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη καθώς με αυτό θεράπευαν τις πληγές των τραυματισμένων σταυροφόρων. Έτσι έλαβε και το δεύτερο όνομά του, σπαθόχορτο, καθώς το χρησιμοποιούσαν ως επουλωτικό στις πληγές από τα σπαθιά.

Εικόνα: Patrikselzak

Βάλσαμο, το ευλογημένο φυτό του Μεσαίωνα

Ακόμη, καθώς θεωρούσαν ότι εξόρκιζε το κακό, υποχρέωναν τους τρελούς να πίνουν το αφέψημά του. Γενικότερα, πίστευαν ότι το βάλσαμο ήταν τόσο πολύτιμο και ευλογημένο φυτό που όμοιό του δεν υπήρχε. Εκτός όμως από τη θεραπευτική του χρήση, χρησιμοποιούσαν το βαλσαμόχορτο και ως πρώτη ύλη για την παραγωγή κίτρινης βαφής. Έτσι μπορούσαν να χρωματίσουν μάλλινα και μεταξωτά νήματα.

Διακεκριμένοι βοτανολόγοι και θεραπευτές όπως ο Τζέραρντ έχουν χρησιμοποιήσει το βότανο αυτό ως πολύτιμη θεραπεία κατά των πληγών, σε μορφή αλοιφής. Η τόσο διαδεδομένη και αποτελεσματική του χρήση στην Ευρώπη, ειδικότερα μετά τον 16^ο αιώνα, το κατέστησαν ως το καλύτερο φυσικό βότανο για τα οιδήματα και τις πληγές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, να γίνει η ευρεία χρήση του στη χειρουργική και να συμπεριληφθεί στην πρώτη επίσημη Φαρμακοποιία του Λονδίνου ως Oleum Hyperici.

Το Βάλσαμο ως Υπερικό

Το όνομα Υπερικό – Hypericum το βρίσκουμε σε αρχαίες πηγές. Πιθανότατα, σύμφωνα με τον Λινναίο, η ονομασία του έχει να κάνει με την ιδιότητά του να εξορκίζει το κακό και την τοποθέτησή του πάνω από θρησκευτικές εικόνες. Εξ’ ου και ο συνδυασμός των λέξεων «υπέρ» και «εικόν». Επιπλέον, τα κοκκινόμαυρα στίγματά του συμβολίζουν το αίμα του Ιωάννη Βαπτιστή, ενώ η διάτρητη επιφάνεια των φύλλων του συμβολίζουν τα δάκρυα.

Από όσα αναφέραμε παραπάνω, συνειδητοποιούμε ότι το βάλσαμο είναι ένα από τα πιο σημαντικά θεραπευτικά βότανα. Έπειτα από πολλές έρευνες και μελέτες, εκτός από τις επουλωτικές του ιδιότητες, βοηθάει στην αντιμετώπιση της ήπιας και μέτριας κατάθλιψης αλλά και άλλων ψυχικών διαταραχών.

Η δραστική ουσία που το κάνει τόσο σπουδαίο

Το βάλσαμο περιέχει την ουσία υπερικίνη. Είναι η πιο δραστική ουσία του βοτάνου την οποία βρίσκουμε σε όλο το φυτό, ενώ η μεγαλύτερη συγκέντρωση είναι στις ανθισμένες κορυφές. Επίσης, περιέχει φλαβονοειδή, ξανθόνες, φαινολικά οξέα και αιθέρια έλαια. Πιο αναλυτικά, η υπερικίνη και η υπερφορίνη είναι δύο ενώσεις που έχουν αξιοσημείωτες και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Η κατανάλωσή του υπό οποιαδήποτε μορφή έχει ήπια ηρεμιστική και αναλγητική δράση. Με αυτόν τον τρόπο έχουμε αύξηση στα επίπεδα ορισμένων χημικών ουσιών όπως η σεροτονίνη, η οποία είναι η ορμόνη που βοηθάει στη ρύθμιση της διάθεσής μας.

Εικόνα: mikhailsabela

Οι ιδιότητές του Βάλσαμου

Ας δούμε πιο αναλυτικά τις εξαιρετικές ιδιότητες του βαλσάμου και τα οφέλη του στον οργανισμό μας:

1. Αντικαταθλιπτικές Ιδιότητες:

• Το βάλσαμο είναι γνωστό για την αντικαταθλιπτική του δράση. Τα ενεργά συστατικά του, όπως η υπερικίνη, βοηθούν στην αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης στον εγκέφαλο, βελτιώνοντας τη διάθεση και ανακουφίζοντας από την ήπια και μέτρια κατάθλιψη. Παράλληλα, βελτιώνει εξαιρετικά την ποιότητα του ύπνου.

2. Αντιφλεγμονώδεις Ιδιότητες:

• Έχει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που το κάνουν χρήσιμο στην αντιμετώπιση φλεγμονών. Επίσης, μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από μυϊκούς πόνους και πονοκεφάλους.

3. Βοηθάει στην επούλωση των Πληγών:

• Το εκχύλισμά του είναι επίσης γνωστό για την ικανότητά του να επιταχύνει την επούλωση των πληγών και των εγκαυμάτων. Μπορείτε να την χρησιμοποιήσετε τοπικά με αλοιφές για αυτό τον σκοπό.

4. Αντιοξειδωτικές Ιδιότητες:

• Οι αντιοξειδωτικές ενώσεις που περιέχει προστατεύουν τα κύτταρα. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της γήρανσης.

5. Αντιβακτηριδιακές και αντιικές Ιδιότητες:

• Ορισμένες ενώσεις του βαλσάμου έχουν αντιβακτηριδιακές και αντιικές ιδιότητες, που μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση βακτηριακών λοιμώξεων και στη θεραπεία ιώσεων, όπως εκείνων των ιών του έρπητα.

6. Νευροπροστατευτική δράση.

• Περιέχει ενώσεις με πιθανές νευροπροστατευτικές ιδιότητες, όπως αντιοξειδωτικά, τα οποία θεωρητικά θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην προστασία των εγκεφαλικών κυττάρων από βλάβες που σχετίζονται με τη νόσο του Alzheimer.

Επιπλέον, το βάλσαμο είναι διουρητικό, σπασμολυτικό, κατάλληλο για στομαχικές διαταραχές ενώ παράλληλα ρυθμίζει τον κύκλο της εμμήνου ρύσεως. H μορφή, οι αναλογίες και οι τρόποι χρήσης του βαλσαμόχορτου αφορούν το εκάστοτε πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε.

Τρόποι Χρήσης Βαλσάμου

Στο εμπόριο μπορείτε να βρείτε πολλές μορφές με τις οποίες μπορεί να ληφθεί.

1. Βοτανικό Τσάι: Κατάλληλο για στομαχικές διαταραχές, για παθήσεις του ουροποιητικού και του νευρικού συστήματος. Κατάλληλο ως αγχολυτικό μετά από μια έντονη ημέρα που θα σας βοηθήσει στην ποιότητα του ύπνου. Κάντε δικό σας το τσάι βάλσαμο από tofillo εδώ.
2. Εκχύλισμα – Έλαιο: Είναι διαθέσιμο σε υγρή μορφή και μπορεί να αραιωθεί για παράδειγμα σε κάποιο έλαιο (όπως ελαιόλαδο ή λάδι jojoba). Κατάλληλο για την αντιμετώπιση δερματολογικών παθήσεων, την επούλωση τραυμάτων ή εγκαυμάτων.
3. Κάψουλες: Το βάλσαμο θα το βρείτε και σε συμπληρώματα διατροφής για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.
4. Αλοιφή: Μπορείτε να το βρείτε από ειδικευμένους στη βοτανοθεραπεία φαρμακοποιούς.

Παρενέργειες

Είναι σημαντικό να ακολουθείτε τις οδηγίες χρήσης και να λάβετε συμβουλή από έναν ειδικό πριν τη χρήση του, ειδικά αν παίρνετε φάρμακα ή αν έχετε οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας. Όπως και με οποιοδήποτε βότανο, έτσι και το βάλσαμο δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη θεραπεία γιατρού. Παράλληλα, η συστηματική χρήση του θα πρέπει να είναι με ιδιαίτερη προσοχή. Σε κάποιες περιπτώσεις, ίσως προκαλέσει παρενέργειες όπως γαστρεντερική δυσφορία. Επιπλέον, η δραστική ουσία υπερικίνη μπορεί να προκαλέσει φωτοευαισθησία. Γι’ αυτό θα ήταν καλό να το χρησιμοποιείτε μόνο όταν δεν υπάρχει άμεση έκθεση στον ήλιο.

Τέλος, δεν είναι κατάλληλη η παράλληλη χρήση του βοτάνου με θεραπευτική αγωγή. Για τις γυναίκες που εγκυμονούν ή θηλάζουν είναι απαραίτητη η συμβουλή του γιατρού πριν τη χρήση του.

Συμπέρασμα

Συνοψίζοντας, το βάλσαμο είναι ένα φυτό με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες, που ξεχωρίζει για την αντικαταθλιπτική και αντιφλεγμονώδη δράση του. Αποτελεί έναν πολύτιμο φυσικό σύμμαχο στην αντιμετώπιση καθημερινών προβλημάτων.

Εμείς στο tofillo, διαθέτουμε βιολογικό βάλσαμο εξαιρετικής ποιότητας. Ελάτε να ανακαλύψουμε μαζί τον θαυματουργό κόσμο της φύσης!

Βρείτε όλα μας τα θεραπευτικά βότανα εδώ.